Warunki panujące na obszarach zamieszkiwanych przez turkmeńskiego kota pustynnego są ekstremalnie trudne. Częsty brak dostępu do wody pitnej, ogromne różnice temperatur w dzień i w nocy, naturalni wrogowie oraz ograniczony zasób pożywienia wydają się nie do przetrwania dla małego kota. Natura zaopatrzyła jednak kota pustynnego w niesamowite cechy umożliwiające życie w jednym z najmniej przyjaznych miejsc na ziemi.
Przypadkowe odkrycie kota pustynnego
Pierwszy raz zaobserwowano tego drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych w 1856 roku przez francuską ekspedycję naukową. Miało to miejsce na Saharze. Turkmeński kot pustynny występuje w kilku odległych od siebie obszarach na Półwyspie Arabskim, w północno-zachodniej Afryce oraz południowo-zachodniej Azji. Jego łacińska nazwa brzmi Felis margarita i pochodzi od nazwiska komendanta Margueritte’a, który był dowódcą odkrywczej ekspedycji. Możesz się spotkać z różnymi nazwami tego kota takimi jak:
- turkmeński kot pustynny;
- kot arabski;
- kot piaskowy – uznawany za podgatunek kota pustynnego;
- sand cat – angielska nazwa kota piaskowego.
Nieuchwytny turkmeński kot pustynny
Kot arabski jest bardzo słabo poznanym gatunkiem dzikiego kota. Większość dostępnych informacji to wyniki obserwacji tych zwierząt w niewoli. Skąd trudność w śledzeniu kota piaskowego w naturze?
Czworonóg zwykle całe dnie spędza w wykopanych przez siebie piaskowych norach, bo prowadzi nocny tryb życia. Poza okresem rozrodczym nie wydaje żadnych dźwięków. Włosy rosnące między palcami stóp powodują, że kot nie zostawia na podłożu śladów łap!
Turkmeński kot pustynny prowadzi samotniczy tryb życia. Jest skryty, cichy i aktywny nocą. Obszary, które zajmuje jeden kot, sięgają kilkunastu kilometrów kwadratowych. To wszystko powoduje, że ciężko go w ogóle spotkać, a tym bardziej prowadzić naukowe obserwacje.
Turkmeński kot pustynny i jego niezwykłe przystosowanie się do trudnego życia
Kot arabski spotykany jest głównie na pustyniach. Zdarza się, że zamieszkuje równiny z niewielką ilością roślinności oraz skaliste doliny. Na uwagę zasługuje fakt, że jest to jedyny kot na świecie, który potrafi przetrwać w ciężkich warunkach pustynnych. Wyrobił bowiem mechanizm chroniący przed gorącym powietrzem. Charakterystyczną cechą kota arabskiego są duże uszy i wybitnie dobry słuch, który pozwala mu usłyszeć ofiarę nawet pod ziemią! Ten przedstawiciel kotowatych ma także specjalne długie i ciemne włosy pomiędzy poduszeczkami stóp, które doskonale chronią go przed gorącym piaskiem. Potrafi znieść temperaturę od -5 do 52 stopni Celsjusza!
Najbardziej niezwykłe jest jednak to, że turkmeński kot pustynny nie musi pić wody! Wodę niezbędną do przeżycia czerpie bowiem z upolowanych zdobyczy.
Felis margarita – małe ciało z wielkim duchem
Kot pustynny nie jest większy od przeciętnego kota domowego. Siłę zgryzu ma jednak najwyższą wśród wszystkich kotów. Jest ona połączona z doskonałym słuchem, świetnym węchem oraz umiejętnością bardzo sprawnego i szybkiego kopania w piasku, co czyni go genialnym myśliwym. Żywi się w zasadzie wszystkim, co spotka i da radę schwytać. Zdobyty nadmiar pokarmu chowa pod piaskiem. Turkmeński kot pustynny poluje m.in. na:
- owady;
- pająki;
- gryzonie;
- jaszczurki;
- ptaki;
- zające;
- jadowite węże.
Z powodzeniem można go zaliczyć do nieustraszonych mieszkańców pustyni.
Drapieżnik z kreskówek
Bez wątpienia kot arabski wyróżnia się słodkim wyglądem. Jest niewielki. Ma krótkie łapki i długi ogon. Waży zwykle od 1,5 kg do 3,5 kg. Ma gęste futro, najczęściej koloru piaskowożółtego z pręgami. Od spodu jest zawsze biały. Duże uszy, płaska głowa, bokobrody oraz ciemniejsze pręgowanie na nogach i ogonie kojarzą się z czworonogami przedstawianymi w bajkach dla dzieci. Turkmeński kot pustynny jest jednak dzikim kotem, niemającym wiele wspólnego z udomowionymi pupilami.
Turkmeński kot pustynny – co mu zagraża?
Kot piaskowy potrafi przetrwać w jednym z najmniej sprzyjających środowisk, przeżyć bez picia wody, a nawet zabić żmiję. Dlaczego został wpisany do Czerwonej księgi gatunków zagrożonychw kategorii NT, czyli podwyższonego ryzyka? Jest to lista zagrożonych wyginięciem gatunków, stworzona przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody.
Naturalnymi wrogami kota arabskiego są sowy i szakale, ale największym zagrożeniem jest dla niego człowiek. Poważnym zagrożeniem dla przetrwania gatunku jest degradacja naturalnego środowiska. Ze względu na wielkość i uroczy wygląd koty arabskie padają także ofiarami kłusowników, którzy nielegalnie handlują żywymi zwierzętami. Dodatkowo koty wpadają w pułapki zastawiane na lisy i szakale.
Kot piaskowy – rozmnażanie
Felis margarita w naturalnym środowisku jest samotnikiem. Towarzystwa szuka tylko w okresie godowym. Ciąża samicy trwa 59–63 dni. Rodzi się zazwyczaj od jednego do ośmiu kociąt. Młode koty już około 6–8 miesiąca życia przestają być zależne od matki. Dojrzałość płciową osiągają również dość wcześnie, bo w okolicach 9–14 miesiąca. Szybkie usamodzielnianie się i dojrzewanie płciowe jest kolejnym przystosowaniem do przetrwania gatunku w ekstremalnych warunkach.
Historyczne nagranie turkmeńskiego kota pustynnego
Pierwszy raz udało się udokumentować koty pustynne w ich naturalnym środowisku pracownikom organizacji Panthera. Badacze potrzebowali aż 4 lat starań zakrojonych na olbrzymią skalę, by to osiągnąć. Nagranie kotki z kociętami jest bezcennym efektem ich wieloletnich wysiłków. Czasochłonność i problematyczność tego przedsięwzięcia nie zachęca jednak do kontynuowania badań nad dzikim kotem, który wygląda niczym postać z komiksu.
Tajemnice turkmeńskiego kota pustynnego
Wciąż jednak niewiele wiadomo na temat zwyczajów turkmeńskiego kota pustynnego w jego naturalnym środowisku. Nieznany jest nawet wiek, jakiego dożywa w naturze. Niemożliwe jest także określenie faktycznej wielkości populacji ani potwierdzenie obszarów występowania. Tryb życia, tereny zajmowane przez pojedyncze osobniki i kilka cech utrudniających śledzenie, skutecznie zniechęcają badaczy do pracy nad jego dokładnym poznaniem.
Turkmeński kot pustynny jest bardzo ciekawym najmniejszym przedstawicielem dzikich kotowatych. Wyróżnia się na tle reszty zawziętością na polowaniach, odwagą wykazywaną w stosunku do jadowitych węży, oraz wyjątkowym przystosowaniem się do warunków środowiskowych, w jakich żyje. Ma niezwykłe umiejętności, takie jak np. zaspokajanie pragnienia płynami znajdującymi się w upolowanej zdobyczy i przemieszczanie się bez zostawiania tropów na pustynnym piasku. Połączenie z wyglądem pluszaka stanowi niecodzienną mieszankę.
Źródło zdjęcia : ErRu via Wikipedia, CC BY-SA 4.0
