Białaczka u kotów to jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych. W ostatnim ćwierćwieczu, dzięki skutecznym szczepieniom, liczba zachorowań wyraźnie spadła. Szacuje się, że obecnie choroba dotyka od 1% do 3% populacji wszystkich kotów. Częściej występuje w Stanach Zjednoczonych niż w Europie.
Kocia białaczka – jak powstaje?
Chorobę wywołuje retrowirus FeLV (Feline leukemia virus). Należący do tej samej grupy, co wirus HIV, jednak człowiek nie może się nim zarazić. Wirus kociej białaczki dostaje się do organizmu i namnaża w błonie śluzowej jamy ustnej. Następnie przedostaje się za pośrednictwem krwi do narządów wewnętrznych, gdzie atakuje m.in. śledzionę i szpik kostny.
Białaczka u kota – jak zwierzę może na nią zachorować?
Do zakażenia dochodzi wskutek bliskiego kontaktu z kotem chorym lub będącym nosicielem. Wirus nie jest w stanie długo przetrwać poza organizmem zwierzęcia. Jest przenoszony przez ślinę, wydzielinę z nosa, mocz, kał oraz mleko. Oznacza to, że białaczka u kota może wystąpić po przeniesieniu z matki na kocięta w okresie ciąży lub podczas karmienia mlekiem.
Do transmisji wirusa zazwyczaj dochodzi drogą ustno-nosową. Może to nastąpić podczas wzajemnej pielęgnacji, korzystania z tych samych miseczek, zabawek i kuwet. Możliwe jest zarażenie przez ugryzienie lub kontakt otwartej rany ze śliną zakażonego kota.
Na rozwój choroby, ze względu na niewykształcony jeszcze całkowicie układ odpornościowy, najbardziej narażone są kocięta. Z wiekiem, w miarę nabierania odporności, ryzyko zachorowania się zmniejsza. Niektóre dorosłe osobniki miewają na tyle silny układ odpornościowy, że są w stanie pokonać wirusa. Co więcej, wykształcają odporność i nie są narażone na kolejne infekcje. W takiej sytuacji białaczka u kotów nie rozwija się i nie atakuje ponownie.
Większość zarażonych kotów pozostaje jednak nosicielami wirusa do końca życia. U części nigdy nie rozwinie się białaczka, a wirus pozostaje uśpiony przez całe ich życie. Inne chorują na przestrzeni 2-4 lat od momentu zakażenia. Samo wykrycie wirusa we krwi nie jest więc równoznaczne z chorobą i wyrokiem dla pupila.
Białaczka u kota – objawy
Warto wiedzieć, dlaczego nie zawsze od razu wykryta jest białaczka u kota – objawy we wczesnym stadium mogą nie występować. Z biegiem czasu stan zdrowia zwierzęcia pogarsza się. Pierwsze symptomy mogą wystąpić po kilku tygodniach lub latach od zakażenia. Białaczka u kota objawia się poprzez:
- utratę apetytu;
- stopniowe chudnięcie;
- pogorszenie się stanu sierści;
- powiększenie węzłów chłonnych;
- zapalenie dziąseł i jamy ustnej;
- bladość dziąseł wywołaną niedokrwistością;
- uporczywą gorączkę;
- przewlekłą biegunkę;
- infekcje skóry;
- infekcje pęcherza moczowego;
- infekcje górnych dróg oddechowych;
- zaburzenia neurologiczne powodujące zmiany w zachowaniu;
- niepłodność i poronienia;
- infekcje oczu.
Białaczka u kota – diagnostyka choroby
Białaczka u kota diagnozowana jest na podstawie badań antygenowych. W aptekach dostępne są testy do samodzielnego badania pupila. Lepiej jednak potwierdzić ich wyniki w profesjonalnym laboratorium lub w gabinecie lekarza weterynarii. Najczęściej wykonywany jest test typu ELISA, wykrywający białka FeLV we krwi kota. Jest on w stanie rozpoznać zakażenie na bardzo wczesnym etapie.
Drugi z testów, tzw. IFA, wykrywa postępującą infekcję. W przeciwieństwie do testu ELISA, nie można go przeprowadzić w gabinecie weterynarza, lecz wyłącznie w laboratorium. Koty poddane temu badaniu najczęściej nie mają już szans na pokonanie wirusa.
Kiedy wykonać test? Przede wszystkim wówczas, gdy pojawią się objawy wskazujące na białaczkę. Warto zrobić go też u zwierząt wychodzących oraz wówczas, gdy witasz w domu nowego kociaka. I to niezależnie od tego, czy został kupiony w hodowli, czy przygarnięty z ulicy.
Czy każdy kot, który miał kontakt z wirusem FeLV, jest narażony na zachorowanie?
Koty z niższą odpornością są bardziej podatne na zachorowanie na białaczkę. Dlaczego białaczka u kota jest tak groźna? FeLV wpływa na organizm na wielu poziomach, przede wszystkim jednak upośledza działanie układu immunologicznego. W efekcie prowadzi do silnego niedoboru odporności. W takiej sytuacji organizm kota nie jest w stanie bronić się przed bakteriami, grzybami, pierwotniakami i wirusami. To właśnie tego rodzaju wtórne infekcje stanowią najczęstszą przyczynę rozwoju chorób współtowarzyszących.
Dodatkowo białaczka u kota powoduje liczne schorzenia krwi i stany zapalne narządów wewnętrznych. Jest ona najczęstszą przyczyną rozwoju nowotworów, głównie chłoniaków i chłoniakomięsaków oraz nowotworów krwi i szpiku kostnego.
Białaczka u kota – leczenie
Białaczka kotów jest chorobą nieuleczalną – większość dotkniętych nią zwierząt umiera w przeciągu około 2 lat od zarażenia. Nie istnieje lek na tę chorobę, choć co pewien czas pojawiają się terapie zmniejszające ilość wirusa we krwi zwierzęcia. Wykazują one jednak skuteczność wyłącznie w niektórych przypadkach i odznaczają się poważnymi skutkami ubocznymi. Nie oznacza to, że nie możesz nic zrobić dla chorego pupila. Bez względu na to, jakie skutki daje białaczka u kota, leczenie paliatywne i objawowe zawsze wchodzi w grę. Podnosi komfort ono życia chorego pupila, a to przecież jest dla opiekuna niezwykle ważne.
Białaczka u kota – leczenie objawowe i wspierające
Terapia polega na zapobieganiu rozwojowi chorób współistniejących i łagodzeniu niektórych objawów. Obejmuje m.in.:
- podanie antybiotyku przy infekcjach bakteryjnych;
- wykonanie transfuzji krwi przy wystąpieniu niedokrwistości;
- aplikowanie leków przeciwbólowych oraz środków wzmacniających odporność organizmu;
- założenie sondy żołądkowej w przypadku problemów z jedzeniem;
- zastosowanie chemioterapii w momencie rozpoznania nowotworu.
Białaczka u kota a interferon
Dobre efekty daje podawanie leków zawierających interferon. Jest to białko naturalnie występujące w organizmie kotów, biorące udział w budowaniu układu immunologicznego. Badania kliniczne pokazały, że leczenie interferonem ma istotny wpływ terapeutyczny na objawy kliniczne FeLV oraz na medianę przeżyć. Koty, którym podawano taki lek, miały aż o 30% niższy wskaźnik śmiertelności w porównaniu ze zwierzętami, którym podawano placebo.
Białaczka u kota – leczenie paliatywne
Najważniejsze jest pozytywne myślenie. Od momentu, kiedy została zdiagnozowana białaczka u kota, zwierzę może żyć nawet 2-3 lata. Właściwa opieka może sprawić, że będą to dla niego bardzo dobre lata. Oczywiście, długość życia zależy od stopnia zaawansowania białaczki w momencie rozpoznania, a także szybkości wystąpienia i rodzaju chorób współistniejących. Najgorsze rokowania mają koty z nowotworami.
Chorego kota trzeba przede wszystkim uważnie obserwować, a wszelkie odstępstwa od normy, np. utratę apetytu, zmianę zachowania, chudnięcie, zgłaszać lekarzowi weterynarii. Dzięki temu możliwe będzie szybkie włączenie leczenia objawowego.
Kot z białaczką – warunki życia i dieta
Bardzo istotne jest zapewnienie pupilowi odpowiednich warunków w domu. Powinien mieć ciche miejsce, w którym może odpoczywać. Należy unikać sytuacji stresujących, które mogą sprawić, że białaczka u kota rozwija się szybciej. Warto pamiętać, że koty to zwierzęta niezwykle wrażliwe: źle znoszą hałas, napięcie wśród domowników i wszelkie nowe sytuacje.
Ważnym elementem opieki jest dieta. Ma nie tylko stymulować układ odpornościowy do pracy, ale też nie dopuścić do wystąpienia niektórych objawów choroby lub przynajmniej je złagodzić. Lepiej jednak nie komponować jej samodzielnie. Zależnie od tego, jak białaczka u kota przebiega, zwierzęta mogą mieć różne potrzeby.
Aby nie narażać kotów na dodatkowe problemy, takie jak alergie skórne, choroby współistniejące czy dalszy spadek odporności, należy je regularnie odrobaczać i chronić przed pchłami. Oczywistym jest, że choremu kotu warto poświęcać więcej czasu. Zabawa i pieszczoty redukują stres, a przez to spowalniają rozwój choroby.
Białaczka u kota a spacery
Kot z białaczką absolutnie nie powinien wychodzić poza cztery ściany domu. Chodzi mi tylko o jego bezpieczeństwo, czyli ochronę przez patogenami i chorobami, ale także możliwość zarażenia innych zwierząt. Dla czworonogów, które przed rozwojem białaczki były kotami wychodzącymi, nagłe zamknięcie może być przyczyną stresu. Z tego powodu istotne jest zwiększenie ilości poświęconej im uwagi. Regularna zabawa z opiekunem może zrekompensować zwierzętom zakaz spacerowania na dworze. Zabezpieczone siatką okna i drzwi balkonowe zapewniają kotom dostęp do świeżego powietrza.
Kocia białaczka – zapobieganie
Białaczce kotów można zapobiegać, i to nie tylko poprzez trzymanie pupila z dala od innych zwierząt. Na rynku dostępna jest skuteczna szczepionka – nie jest obowiązkowa, w Polsce nie ma bowiem obowiązku szczepienia kotów. Lekarze weterynarii zalecają jednak jej podanie wszystkim kotom, które mogą mieć kontakt z chorymi bądź zakażonymi zwierzętami. Sugestia ta dotyczy więc przede wszystkim tzw. kotów wychodzących, czyli opuszczających mieszkanie bez opieki właściciela. Do grupy tej zaliczają się też zwierzęta w hodowlach, jeżdżące na wystawy czy mające kontakt z innymi kotami w domach tymczasowych.
Białaczka u kota – szczepienie
Pierwsze szczepienie można wykonać już w 8. tygodniu życia kota. Kolejną dawkę podaje się po 3-4 tygodniach, a iniekcję przypominającą wykonuje się po roku od ostatniej dawki. Należy przy tym pamiętać, by w pierwszej kolejności wykonać test na obecność FeLV – zaszczepić można wyłącznie kota z wynikiem negatywnym. Jeśli białaczka u kota występuje, a zwierzę zostanie zaszczepione, rozwój choroby będzie szybszy. Oczywiście, ta forma zabezpieczenia przed chorobą nie dotyczy tylko małych kociąt – szczepić można również przygarnięte dorosłe bezdomniaki.
Czy ochrona jest całkowita? Niestety, szczepionka nie daje 100% pewności, że kot nie zarazi się wirusem FeLV. W rzadkich przypadkach może powodować rozwój nowotworu złośliwego w miejscu iniekcji. Powstałe mięsaki te oporne w leczeniu i nawet po ich chirurgicznym usunięciu szybko dają wznowy i przerzuty do innych części ciała. Ze względu na możliwość wystąpienia nowotworu, szczepienia przeciwko białaczce nie zaleca się kotom niewychodzącym.
Białaczka u kota – sytuacja bez rozwiązania?
Choroba ta dotyka jedynie koty. Nie może się nią zarazić zwierzę innego gatunku ani człowiek. Nie trzeba bać się kontaktu z chorym pupilem, wręcz przeciwnie: należy zapewnić mu jak najwięcej wspólnych zabaw i pieszczot. W ten sposób białaczka u kota jest złagodzona poprzez leczenie paliatywne. Sprawia to też, że ostatnie miesiące lub lata kot przeżyje spokojnie i szczęśliwe. To najcenniejsze, co możesz mu dać.
Najczęściej zadawane pytania
Ile kosztuje szczepienie kota na białaczkę?
Cena szczepionki przeciwko białaczce kotów wynosi ok. 50 zł.
Czy warto szczepić kota na białaczkę?
Tak, szczepienie jest zalecane. Warto jednak wcześniej wykonać test na FeLV, bo u kotów dodatnich będzie ono nieskuteczne.
Czy pies może się zarazić białaczka od kota?
Nie, bo to wirus gatunkowy, czyli specyficzny jedynie dla kotów. Pies nie może się nim zarazić.
